اوراق مشارکت در بورس چیست؟

آیا می دانید اوراق مشارکت در بورس چیست و انواع آن کدامند؟ اگر نمی دانید به هیچ عنوان نگران نباشید، چرا که در این مطلب به این پرداخته ایم که اوراق مشارکت در بورس به زبان ساده چیست و انواع اوراق مشارکت کدام است. همچنین مراحل خرید اوراق مشارکت در بورس را به صورت گام به گام بیان کرده ایم تا همه چیز را درباره اوراق مشارکت در بورس یاد بگیرید و پس از مطالعه این مطلب ساده و مختصر، دیگر بدانید اوراق مشارکت چیست و انواع آن کدام است، پس تا انتها همراه ما بمانید.

اوراق مشارکت در بورس

در بازار بورس ایران به علاوه معاملات سهام شرکت‌ هایی که در بورس و فرابورس پذیرفته شده اند، اوراقی هم به اسم اوراق مشارکت خرید و فروش می شود که می خواهیم آن را توضیح دهیم. اوراق مشارکت در حقیقت اوراق بهادار با نام یا بی‌ نامی هستند که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تامین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرح‌ های عمرانی، انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی مورد نیاز برای تهیه مواد ‌اولیه لازم واحدهای تولیدی به وسیله دولت، شرکت‌ های دولتی، ‌شهرداری‌ ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌ های ‌وابسته به دستگاه‌ های مذکور، شرکت‌ های سهامی عام و خاص و شرکت‌ های تعاونی تولید انتشار می یابد و به سرمایه‌ گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌ های‌ عنوان شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می شود.

حتما برایتان جالب است : کم ریسک ترین سرمایه گذاری بورس چیست؟

اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار به حساب می آید و تابع قوانین این اوراق است، لذا سرمایه‌ گذاران به منظور خرید آن باید کد بورسی یا همان کد سهامداری داشته باشند. امکان دارد این اوراق بی نام یا با نام باشد. اوراق مشارکت بورسی جزو اوراق با نام و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بینام به شمار می روند. قیمت این اوراق مشخص و مدت سرمایه گذاری در این اوراق تعیین شده است. در زمان انتشار باید مورد مصرف این اوراق مشخص باشد. خریداران در زمان عرضه عمومی این اوراق می‌ توانند برای سرمایه گذاری اقدام کنند.

اصطلاحات رایج در این اوراق چیست؟

ارزش اسمی : به مبلغی که به وسیله ناشر اوراق مشارکت و در تاریخ سررسید به خریداران اوراق بازپرداخت می‌ شود، ارزش اسمی گفته می شود.

تاریخ سررسید : به تاریخ پایان دوره‌ سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، تاریخ سررسید می گویند که در این تاریخ به خریداران مبلغی معادل ارزش اسمی اوراق پرداخته می شود.

نرخ سود اسمی : اوراق مشارکت از لحاظ پرداخت سود به دو گروه کلی تقسیم می شوند. اوراقی بدون پرداخت سود و اوراقی که به شکل دوره ای سود می پردازند و از نرخ بهره دوره‌ ای برخوردار می باشند. نرخ سود اسمی، نرخ بهره ‌ای است که در اوراق دسته دوم پرداخت شده و تا زمان سررسید ادامه دارد.

قیمت فروش : در صورتی که دارنده اوراق مشارکت تا پیش از سررسید تمایل به فروش اوراق مشارکت خود داشته باشد، این اوراق را باید در روزهای کاری بازار سرمایه و به قیمت آن روز بازار به فروش برساند. این نکته را در نظر داشته باشید که تعیین قیمت عرضه و تقاضا به عوامل گوناگونی وابسته است که در این بین می‌ توان به نرخ سود در بازار پول اشاره داشت.

نرخ سود تا سررسید : چنانچه سرمایه گذار اوراق مشارکت را در اولین روز انتشار بخرید نرخ سودی که دریافت می‌ کند، نرخ سود اسمی است، اما چنان چه اوراق مشارکت پس از انتشار و با قیمت عرضه و تقاضا خریداری و تا سررسید نگهداری شود، نرخ سود آن نرخ سود تا سررسید نام دارد.

حتما برایتان جالب است : بهترین سرمایه گذاری در زمان رکود چیست؟

اگر فردی اوراق بدهی خود را در نخستین روز انتشار بخرد، نرخ سودش نرخ سود اسمی خواهد شد، اما چنانچه پس از انتشار و به قیمت تعیین‌ شده بازار اقدام خریداری کند و آن‌ را تا سررسید نگهدارد، نرخ سود سرمایه گذار، نرخ سود تا سررسید نام دارد. در حقیقت اوراق مشارکت در هر لحظه به قیمتی خاص معامله شده و سرمایه گذاران براساس نرخ سود تصمیم به معامله خواهند گرفت. نکته ای که باید توجه داشته باشید اینجاست که اوراق مشارکت در هر دو بازار بورس و فرابورس ایران منتشر شده و قابلیت معامله را داراست.

انواع اوراق مشارکت بورسی کدامند؟

قابل تبدیل به سهام : این نوع از اوراق را شرکت های سهامی عام منتشر می‌ کنند و در سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می شود.

قابل تعویض با سهام : این نوع از اوراق به وسیله شرکت‌ های سهامی عام منتشر شده و در سررسید نهایی با سهام دیگر شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس قابلیت تعویض دارند.

به کسر : اوراقی که با قیمتی کم تر از قیمت اسمی می فروشد و سود خریدار برابر با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید است. سرمایه گذاری در این اوراق یک سرمایه‌ گذاری کوتاه مدت محسوب می شود.

نکته : البته به غیر از اوراق مشارکت بورسی، نوع دیگری وجود دارد که اوراق غیربورسی نامیده می شود. اوراقی که تنها با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود و قابل معامله در شعب بانک‌ های عامل است را اوراق مشارکت غیر بورسی می نامند.

نحوه خرید اوراق مشارکت چگونه است؟

به منظور خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس، نیاز است سرمایه‌ گذار با شناسنامه و کارت ملی به یکی از شعب بانک‌ های عامل مراجعه کرده و برای خرید یا فروش اوراق مد نظر اقدام کند. در خصوص با معامله اوراق مشارکت بورسی، هر فردی که از کد معاملاتی آنلاین برخوردار باشد، می‌ تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی برای خرید نماد اوراق مشارکت اقدام نماید.

حتما برایتان جالب است : ریسک سرمایه گذاری در بورس ایران

این اوراق با توجه به بازاری که در آن انتشار پیدا می کنند، امکان دارد در سامانه آنلاین قابل معامله باشند، اگر اوراق در بازار پایه فرابورس عرضه شود، معامله آن از طریق ثبت سفارش اینترنتی امکان پذیر است. البته در صورتی‌ که فرد کد سهامداری و کاربری آنلاین نداشته باشد، باید به شکل حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری اعلام کند.

مزایای سرمایه‌ گذاری در اوراق مشارکت چیست؟

• 1) امکان نقل و انتقال اوراق به غیر
• 2) سرمایه‌ گذاری بدون نیاز به صرف وقت زیاد
• 3) بدون درگیر شدن در نوسانات و هیجانات بازار
• 4) امکان نقد شوندگی بالا به جهت تعهد خرید بانک یا کارگزاری عامل
• 5) دریافت سود تضمینی و علی‌ الحساب و نهایتا سود قطعی شرکت در طرح
• 6) مشارکت در طرح‌ های ملی و اقتصادی برای توسعه و رشد اقتصادی کشور
• 7) برخورداری از سود روز شمار و امکان بازخرید پیش از سررسید نزد بانک عامل
• 8) قابلیت امانت‌ گذاری نزد بانک فروشنده اوراق برای نگهداری و واریز سود مربوطه به حساب مالک اوراق
• 9) قابلیت معامله اوراق پس از پذیرش در سازمان بورس اوراق بهادار و برخورداری از ارزش افزوده حاصل از فروش
• 10) قابلیت استفاده به عنوان وثیقه نزد موسسات اعتباری و مالی، وزارتخانه‌ ها و نهادهای دولتی به منظور اخذ تسهیلات و …

معایب سرمایه‌ گذاری اوراق مشارکت چیست؟

• 1) تفاوت کم بازدهی با نرخ تورم کشور
• 5) بازدهی کم به نسبت سایر اوراق مانند سهام
• 3) احتمال سرقت، آتش‌ سوزی و از بین رفتن اوراق در صورتی که نزد بانک امانت نداده باشید.

زمان مناسب و تحلیل لازم برای معامله اوراق مشارکت

اوراق مشارکت دارای سود ثابت علی الحساب می باشد، لذا به صورت معمول به عنوان ابزاری به منظور کاهش ریسک سبد سهام در بازاهای ریسکی در نظر گرفته می‌ شود و سرمایه‌ گذارن می توانند با توجه به ریسک پذیری و شرایط موجود بر بازار قسمتی از سرمایه خود را برای خرید اوراق مشارکت اختصاص می دهند. با توجه به ثابت بودن سود اوراق مشارکت، این اوراق بر خلاف سهام های ریسکی موجود در بازار که نیازمند تحلیل های فاندامنتالی و تکنیکالی هستند، به تحلیل خاصی نیاز ندارد و تنها توجه به چند نکته برای انتخاب اوراق با بازدهی بالاتر برای سرمایه‌ گذار کفایت می کند.

نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت

سود اوراق مشارکت راس تاریخ های از پیش تعیین شده واریز خواهد شد، لذا چنانچه شما می خواهید اوراق مشارکت خود را بعد از دریافت اولین سود بفروشید، باید در نظر داشته باشید که نماد شرکت مذکور سه روز پیش از پرداخت سود بسته خواهد شد و به همین دلیل می بایست تا باز شدن نماد پس از پرداخت سود منتظر بمانید.

سرمایه گذارانی که اوراق مشارکت می خرند، یک شماره حساب بانکی برای واریز سود مقرر به کارگزاری اعلام می کنند و شرکت انتشار دهنده اوراق مشارکت سود را به‌ حساب سپرده‌ گذاری مرکزی واریز می کند و شرکت سپرده‌ گذاری نیز مبلغ سود شما را به‌ حساب اعلامی شما واریز می نماید. خرید اوراق مشارکت در میان دوره یعنی شما اوراقی را می خرید که حداقل نخستین سود آن به وسیله شرکت ناشر به سرمایه گذار پرداخت شده است.

حتما برایتان جالب است : سرمایه گذاری کم ریسک و پرسود | بهترین جا برای سرمایه گذاری

به عنوان مثال چنانچه شما قصد خرید اوراق مشارکتی در تاریخ 20 مهر را دارید که نخستین سود آن در تاریخ 30 شهریور پرداخت شده، بایستی در کنار پرداخت بابت قیمت تابلو که به صورت معمول  هم قیمت اسمی اوراق است، بایستی سود مربوط به 1 تا 20 مهر را که 20 روز است به دارنده پیشین این اوراق پرداخت کنید تا بعد از خرید، در تاریخ بعدی پرداخت سود، مبلغی معادل سود یک ماه را دریافت نمایید.

نکات مهم در مورد اوراق مشارکت 

• ** قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت 100 هزار تومان می باشد.
• ** هر ورقه بیانگر میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌ گذاری می باشد.
• ** معامله اوراق از طریق شعب منتخب بانک‌ های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار مجاز است.
• ** سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌ گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از طرف خریدار واریز می شود.
• ** نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر 3 روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌ الحساب آن متوقف خواهد شد و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می گردد.
• ** همه اوراق از امکان نقد شوندگی برخوردار هستند، به صورتی که بازارگردان اواراق موظف است همه سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری کند.
• ** اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌ های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ ها، مؤسسات و شرکت‌ های دولتی، شهرداری‌ ها و دیگر دستگاه‌ های اجرایی پذیرفته می گردد.
• ** اگر سرمایه گذار در میانه دوره و قبل از سررسید پرداخت سود، برای خرید اوراق اقدام کند، خریدار اوراق باید مبلغی معادل مبلغ اسمی به علاوه قسمتی از سود اوراق مشارکت را که میزان آن از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق محاسبه می‌ شود را به دارنده آن اوراق بپردازد تا در ماه بعدی تمامی سود برای خریدار جدید باشد.
• ** حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌ گذار در معامله اوراق منجر شود، چهار روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به بیان دیگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز فروخته شود، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کم تر خواهد بود و در حقیقت بازده منفی می شود.
• ** با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق خواهد شد. در حقیقت ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌ تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق برای اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام کند.
• ** با توجه به آئین‌ نامه اجرایی قانون شیوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌ های مربوطه سهیم می باشند. بعد از انجام معامله در بخش گردش حساب خریدار در سامانه معاملاتی، اطلاعاتی به عنوان پرداخت سود قابل مشاهده است که این مبلغ معادل سود پرداختی به خریدار است.