افزایش سرمایه شرکت های بورسی | راهنمای کامل

افزایش سرمایه شرکت های بورسی همواره یکی از جذاب ترین رخدادها در بازار بورس به حساب می آید که بسیاری را موج روانی که دارد همراه می کند و بعضا میتواند قیمت سهم را چندین درصد جابجا کند! افزایش سرمایه شرکت های بورسی از این جهت جذاب است که می توان از آن ها سود خوبی کسب کرد؛ به خصوص اگر شرکتی که برای افزایش سرمایه اقدام می کند شرکت بنیادی باشد و درصد افزایش سرمایه آن نیز سنگین باشد و نوع افزایش سرمایه شرکت در بورس نیز برای سهامداران جذاب باشد و اگر هم بازار روند مثبت داشته باشد، میتوان سود بسیار بسیار عالی از افزایش سرمایه شرکت های بورسی کسب کرد. به عنوان مثال شرکت ایران خودرو با افزایش سرمایه سنگینی که داد، با توجه به این که شرایطی که الان گفتیم را داشت، توانست سود چند صد درصدی را نصیب سهامداران خود کند.

راهنمای افزایش سرمایه شرکت های بورسی

افزایش سرمایه شرکت به چه معناست ؟ یکی از مفاهیم حائز اهمیتی که سرمایه گذاران در بورس با آن سروکار دارند، مفهوم افزایش سرمایه شرکت‌ های سهامی و به تبع آن نحوه محاسبه مقدار سهام هر سرمایه گذار پس از انواع افزایش سرمایه شرکت هاست. در سامانه کدال و اطلاعیه های ناظر بازار بسیار دیده ایم که نماد شرکتی برای افزایش سرمایه متوقف و در ادامه بازگشایی شده است. افزایش سرمایه در شرکت ‌های بورسی عبارت است از افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت؛ به عبارتی افزایش سرمایه یعنی افزایش تعداد سهام منتشره به وسیله شرکت‌ های سهامی در بورس. افزایش سرمایه شرکت ‌ها معمولا به یکی از دو دلیل است که شامل؛ تامین منابع مالی جدید برای گسترش فعالیت‌های شرکت و اصلاح ساختار سرمایه شرکت می شود.

حتما برایتان جالب است : همه چیز درباره افزایش سرمایه بورس

مراحل تصمیم گیری برای افزایش سرمایه بدین صورت است که ابتدا هیئت مدیره نسبت به افزایش سرمایه شرکت تصمیم گیری کرده و این تصمیم را به عنوان یک پیشنهاد در جلسه مجمع عمومی فوق العاده به رای گیری سهامداران در می آید. نکته ای که در افزایش سرمایه شرکت ‌ها مهم است، محل تامین مبلغ افزایش سرمایه است. پس از توضیحاتی در مورد انواع افزایش سرمایه شرکت‌ ها به بیان مراحل افزایش سرمایه شرکتها در بورس خواهیم پرداخت. پس با ما تا انتها همراه باشید.

انواع افزایش سرمایه شرکت های بورسی

افزایش سرمایه شرکت ها به چهار روش امکان پذیر است که هر یک شرایط مخصوص به خود را دارند ولی تمامی آن ها تاثیرات مستقیمی در قیمت سهم دارند و در افزایش دارایی شما از شرکت بی تاثیرند. در ادامه هر یک را مختصرا توضیح خواهیم داد؛

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

قسمتی از سود سالانه شرکت ‌ها در حساب سود انباشته آن‌ها ذخیره می ‌گردد. این مقدار از سود در زمان مناسب به عنوان افزایش سرمایه با انتشار سهام جدید به حساب سرمایه شرکت انتقال داده می شود. این اوراق جدید به نسبت دارایی سهامداران پیشین بین آن ‌ها تقسیم بندی می‌ شود. به عبارتی دیگر سودهایی که در سال ‌های گذشته بین سهامداران تقسیم نشده است در راستای جبران و احیای مخارج مورد نیاز برای سرمایه ‌گذاری ‌های جدید و سایر عملیات شرکت استفاده شده و عملا جریان نقدینگی جدیدی به شرکت وارد نمی شود.

به همان صورت که معلوم است در این حالت سهامداران پولی برای خرید اوراق جدید تزریق نمی ‌کنند، از همین روی اصطلاحا به سهام تعلق گرفته به سهامداران سهام جایزه گفته می شود. این سهام جایزه به تمامی سهامداران تعلق دارد و سهامداران بدون نیاز به پرداخت هیچ گونه وجهی، مالک سهام جایزه شده به نحوی که میزان مالکیت سهامداران پس از این نوع افزایش سرمایه تغییری نمی کند و در حقیقت کاهش ازرش هر سهم با افزایش تعداد سهام جبران می شود تا دارایی هر فرد از شرکت تغییری نداشته باشد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌ دارایی ها

وقتی که قدرت خرید پول کشورها کم شده و تورم در آن ها افزایش پیدا می کند، شاهد افزایش تغییرات در قیمت نسبی کالا و خدمات هستیم. این امر به ویژه در زمان استفاده از سازوکار چند نرخی بودن ارز، موجب اختلاف شدید بین بهای تمام شده دارایی های ثابت و سرمایه گذاری ‌های بلند مدت با ارزش های جدید و جاری می شود. ارزش‌ های جاری در واقع نشان دهنده واقعیت های اقتصادی هستند و این اختلاف ایجاد شده موجب خواهد شد تا اطلاعات موجود برای گرفتن تصمیم ‌های اقتصادی، نارسا و غیرقابل توجیه شوند. تجدید ارزیابی دارایی ‌ها یکی از روش‌ هایی است که نقصان و نامربوط بودن اطلاعات را تا حدی جبران می کند.

حتما برایتان جالب است : افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی چگونه است؟

قیمتی که در تجدید ارزیابی برای ارزش ثبت شده یک دارایی تعیین می شود، مازاد تجدید ارزیابی نامیده می‌شود. این مازاد محاسبه شده، به عنوان درآمد یا چیزی شبیه آن محسوب نمی شود. زیرا این روش فقط منتسب کردن ارزش های جدید به دارایی های موجود و اتفاقی است و مبنی بر ایجاد درآمد ویا عایدی نیست. در این روش افزایش ارزش دفتری یک دارایی ثابت مشهود که به عنوان یک درآمد غیرعملیاتی تحقق نیافته از محل تجدید ارزیابی است، به صورت مستقیم و با نام مازاد تجدید ارزیابی ثبت می شود. این مازاد تجدید ارزیابی به عنوان قسمتی از حقوق صاحبان سرمایه در ترازنامه آمده و در صورت سود و زیان جامع هم انعکاس می یابد.

در افزایش سرمایه به روش تجدید ارزیابی، با در نظر گرفتن این که حساب افزایش سرمایه به روش مذکور اندوخته ای غیر قابل تقسیم خواهد بود و به عنوان قسمتی از حقوق صاحبان سیرمایه به حساب می آید، در هر دوره مالی به مقدار استهلاک ناشی از مابه التفاوت تجدید ارزیابی به عنوان هزینه منظور شده و به حساب افزایش سرمایه انتقال می یابد. سهامداران باید این نکته را در خاطر داشته باشند که از آنجا که مازاد تجدید ارزیابی به عنوان عایدی و چیزی شبیه به آن به شمار نمی رود، ارزش ذاتی شرکت عوض نمی شود.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی ومطالبات حال شده

اگر شرکت اندوخته و یا سود انباشته ای داشته باشد، میتواند برای افزایش سرمایه اقدام نماید، حال چنانچه شرکت اندوخته و یا سودانباشته ای نداشته باشد و یا نخواهد از این محل برای افزایش سرمایه استفاده کند می تواند از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه کند. در این حالت از سهامداران درخواست می شود تا مبلغ جدیدی را برای افزایش دادن سرمایه به شرکت بیاورند و با این کار حق استفاده از حق تقدم را برای خود محفوظ داشته اند.

شرکت با تصویب مجمع عمومی فوق‌ العاده تصمیم گیری می کند که از محل آورده نقدی، برای افزایش سرمایه نماید، لذا با توجه به اینکه افزایش سرمایه از این روش، مستلزم تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در این افزایش سرمایه را ابتدا به سهامداران می ‌دهد؛ بدین صورت که اوراقی تحت عنوان حق تقدم سهام به سهامداران فعلی داده می شود. سهامدار در مدت زمان مجاز برای معاملات این اوراق می تواند یکی از دو اقدام زیر را در دستور کار خود قرار دهد :

پرداخت قیمت سهام : برای پرداخت قیمت سهم سهامداران به ازای هر سهم باید مبلغی را به حساب شرکت واریز نمایند. امکان دارد این مبلغ به اندازه ارزش اسمی هر سهم که در ایران برابر است با ۱۰۰ تومان است باشد و یا بیشتر از این مبلغ بوده و تا قیمت روز هر سهم تعیین شود. اغلب در ایران از سهامداران قصد دارند که به ازای هر سهم ۱۰۰ تومان به حساب شرکت واریز کنند، ولی چنانچه این عدد بیشتر از این مبلغ باشد تحت عنوان صرف سهام در بخش حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه شرکت نشان داده می شود که بر اساس قانون تجارت حساب صرف سهام نمی تواند به عنوان سود بین سهامداران شرکت توزیع شود. برای مثال اگر از سهامداران بخواهند که بجای ارزش اسمی هر سهم، مبلغ ۱۲۰ تومان برای هر سهم واریز کنند، ۲۰ تومانی که مازاد بر ارزش اسمی از سهامدار اخذ می شود، به عنوان صرف سهام در نظر گرفته می شود.

فروش حق تقدم : به غیر از روش پرداخت مبلغ اسمی هر سهم، سهامدار قبلی می تواند نسبت به فروش این اوراق در مدت زمانی که برای ان تعیین می شود، اقدام کند. چنانچه سهامداران به هر علتی تمایل نداشته باشند که از حق تقدم های خود استفاده کنند، می توانند این اوراق را به سرمایه گذاران دیگر به فروش برسانند که این نقل و انتقال به وسیله کارگزاران بورس و اوراق بهادار و همین طور فرابورس امکان پذیر می باشد. خریدار اوراق حق تقدم، می بایست علاوه بر پرداخت مبلغی که بابت حق تقدم به فروشنده می پردازند، مبلغ مطالبه شده به وسیله شرکت را نیز به حساب شرکت بریزند.

این نکته را باید در خاطر داشته باشید که اغلب مهلت استفاده از گواهی های حق تقدم در خرید سهام جدید، در یک بازه زمانی 2 ماه انجام خواهد شد. اگر سهامداران در مهلت مقرر اقدام به پذیره نویسی نکنند و یا از فروش گواهی حق تقدم خود صرف نظر کنند، شرکت بعد از اتمام دوره پذیره نویسی، گواهی های باقیمانده را به عنوان حق تقدم استفاده نشده به وسیله بورس اوراق بهادار در معرض فروش عمومی قرار می دهد و پس از فروش، مبلغ حاصل از فروش را به حساب سهامداران قبلی واریز می نماید. بدین صورت افراد جدید قادرند حق تقدم استفاده نشده را خریداری کرده و از این طریق جایگزین سهامداران قبلی شوند.

افرایش سرمایه از محل سلب حق تقدم

فرض بر این است که سهامداران فعلی حق استفاده از حق تقدم را برای خود محفوظ داشته اند که در حقیقت به آن افزایش سرمایه با استفاده از ارزش اسمی و یا صرف سهام گفته می شود. بعضی اواقت امکان دارد سهامداران حق استفاده از حق تقدم را از خود سلب کنند و سهام جدید را به سهامداران جدید واگذار کنند.

حتما برایتان جالب است : افزایش سرمایه از محل صرف سهام چگونه است؟

به این مورد افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم می گویند که در آن از عواید حاصل از آن صرف سهام واگذار شده به سهامداران جدید، سهام اضافه به سهامداران گذشته تعلق می ‌گیرد.

مراحل افزایش سرمایه شرکت های بورسی

1) ابتدا عنوانی با نام پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در خصوص افزایش سرمایه در سامانه کدال قرار می ‌گیرد که در آن گزارش توجیهی هیئت مدیره برای پیشنهاد افزایش سرمایه از محل مورد نظر، به منظور اظهارنظر به حسابرس و بازرس قانونی وجود دارد. مثال ۱؛ پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در خصوص افزایش سرمایه” در نماد خودرو.

2) بعد از آن مطلبی با عنوان “اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی نسبت به گزارش توجیهی هیئت مدیره در خصوص افزایش سرمایه” در این سامانه قرار میگیرد که در حسابرس قانونی سازمان نظر خود را قید میکند تا پس از آن سازمان طبق آن تصمیم گیری نماید. مثال ۲؛ “اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی نسبت به گزارش توجیهی هیئت مدیره در خصوص افزایش سرمایه” در نماد خودرو.

3) بعد از بررسی، اطلاعیە ‌ای از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می ‌شود و مجوز افزایش سرمایه با عنوان “مدارک مستندات درخواست افزایش سرمایه” روی سامانه کدال قرار می ‌گیرد. پس از آن شروع پذیره نویسی حداکثر تا 2 ماه پس از تاریخ این مجوز برای شرکت امکان‌ پذیر خواهد بود و عدم شروع پذیره ‌نویسی در مهلت مقرر، موجب ابطال این مجوز گردیده و انجام آن مستلزم دریافت مجوز جدید از سازمان خواهد بود. مثال ۳؛ “مدارک مستندات درخواست افزایش سرمایه” سامانه کدال در نماد خودرو.

4) در مرحله بعد اطلاعیه ‌ای با عنوان “آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق العاده” در این سامانه قرار می‌ گیرد و در این مجمع تصمیم ‌گیری مورد نیاز برای افزایش سرمایه به وسیله سهامداران انجام می شود. در صورت تایید سهامداران، شرکت مجاز به انجام افزایش سرمایه خواهد بود. در حقیقت در این مرحله کسی که سهامدار باشد سهامش مشمول افزایش سرمایه خواهد شد، اما کسی که پیش از برگزاری این مجمع سهام خود را فروخته باشد مشمول این افزایش سرمایه نمی شود مثال ۴؛ “آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق العاده” سامانه کدال در نماد خودرو.

5) بعد از برگزاری مجمع گزارشی تهیه و با عنوان “تصمیمات مجمع عمومی فوق‌ العاده صاحبان سهام” در اختیار عموم قرار می‌ گیرد. مثال ۵؛ “تصمیمات مجمع عمومی فوق ‌العاده صاحبان سهام” سامانه کدال در نماد خودرو.

6) اگر افزایش سرمایه از محل آورده باشد بعد از برگزاری مجمع و بازگشایی نماد اطلاعیه ‌ای در مورد حق تقدم سهم با عنوان “مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام” در این سامانه صادر می ‌گردد که در حقیقت همان مهلت ۶۰ روز را در بازه تاریخی مشخص اعلام می ‌کند. مثال۶؛ “مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام” سامانه کدال در نماد خودرو. در اینجا بعد از مهلت ۶۰ روز امکان دارد برخی سهامداران مبلغ مطالبه شده به وسیله شرکت را واریز نکنند و شرکت موظف است این تعداد حق تقدم را به عموم واگذار کند و مبلغ دریافتی را به حساب سهامدار گذشته واریز کند، به همین خاطر اطلاعیه ‌ای با عنوان “اعلامیه پذیره نویسی عمومی” صادر می ‌شود و تعداد باقیمانده را در زمانی مشخص به افراد جدید واگذار می ‌کند. مثال ۷؛ “اعلامیه پذیره نویسی عمومی” سامانه کدال در نماد خودرو. این امکان وجود دارد که افزایش سرمایه از محل‌ دیگری باشد که در این صورت مرحله ۶ وجود نخواهد داشت.

7) در پایان زمانی خواهد رسید که افراد می ‌توانند سهام‌ های تعلق گرفته از محل افزایش سرمایه را مورد معامله قرار دهند که در این هنگام اطلاعیه ای با عنوان “آگهی ثبت افزایش سرمایه” در سامانه کدال قرار می‌ گیرد و پس از آن افراد قادرند این اوراق را مورد خرید و فروش قرار دهند. مثال ۸؛ “آگهی ثبت افزایش سرمایه” سامانه کدال در نماد خودرو.

چرا سهام های جدید از محل افزایش سرمایه در سبد ما دیده نمی ‌شود؟

نکته حائز اهمیتی که اینجا بعد از افزایش سرمایه مورد توجه قرار می ‌گیرد، این است که سرمایه ‌گذاران توانایی مشاهده سهام جدید در سبد دارایی خود را ندارند. نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که آیا هنوز آگهی ثبت افزایش سرمایه در سامانه کدال قرار گرفته است یا خیر؟ چنانچه هنوز قرار نگرفته است که باید صبر کنید تا از طرف شرکت این اطلاعیه صادر شود و سهام مذکور در مرجع ثبت شرکت ‌ها به ثبت برسد و امکان معامله را پیدا کند، ولی چنانچه آگهی ثبت افزایش سرمایه در سامانه کدال قرار گرفته است و شما نخواهید توانست سهم مورد نظر را بفروشید کافی است با کارگزار خود تماس بگیرید و درخواست تغییر ناظر این سهم تبدیل شده را بنمایید تا پس از آن بتوانید سهم مذکور را بفروشید.

حتما برایتان جالب است : انواع افزایش سرمایه شرکت های بورسی کدام اند؟

البته باید در نظر داشت که بعضی اوقات امکان دارد اطلاعیه ثبت افزایش سرمایه نیز اعلام شده باشد، اما در عمل کمی با تاخیر این اتفاق رخ دهد که می‌ توان از طریق امور سهام شرکت پیگیری کرد. نکته ای که باید در نظر داشته این است که برای کاهش فاصله زمانی بین تصویب افزایش سرمایه و انتشار اوراق جدید، دستورالعمل مراحل زمانی افزایش سرمایه شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس مورخ شهریور ماه سال 94 به تصویب هیئت مدیره سازمان کارگزاران رسیده است. همچنین اطلاعیه ‌های دیگری هم امکان دارد در خصوص افزایش سرمایه صادر شود که می‌ توان از همین سامانه پیگیری کرد. به عنوان مثال اطلاعیه تکمیلی صدور مجوز افزایش سرمایه، تصمیم هیئت مدیره به انجام افزایش سرمایه تفویض شده در مجمع فوق العاده، زمان تشکیل جلسه هیئت‌ مدیره درباره افزایش سرمایه و مواردی از این دست.

نتیجه گیری و کلام پایانی

در این مطلب ابتدا به انواع روش‌های کاهش سرمایه و افزایش سرمایه در شرکت‌های بورس و فرابورس پرداخته و در ادامه نحوه محاسبه قیمت تئوریک سهام پس از هر یک از روش ‌ها بیان شد. پس از افزایش سرمایه، سهم امکان دارد طبق قیمت تئوریک بازگشایی گردد و یا آنکه بیشتر یا کمتر از آن باشد و افزایش سرمایه یک شرکت لزوما به معنای ارزنده بودن سهام شرکت مورد نظر نیست.

توضیح دادیم که افزایش سرمایه باعث کاهش قیمت سهام خواهد شد، اما تعداد سهام سهامداران قبلی به همان نسبت افزایش سرمایه، اضافه خواهد شد. مرسوم ترین این روش ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران و استفاده آنان از گواهی حق تقدم در سهام جدید شرکت است. شیوه استفاده از حق تقدم در مهلت قانونی آن که اغلب یک مهلت 2 ماهه است بیان شد و دانستیم که چنانچه سهامدار از حق تقدم خود در مهلت مقرر استفاده ای نکند، این گواهی به حق تقدم استفاده نشده تبدیل می شود. همچنین در این مطلب مراحل انجام افزایش سرمایه از زمان تصمیم هیئت مدیره تا زمان مشاهده آن در سبد دارایی را یاد گرفتیم و در انتها هم دلیل اضافه نشدن نماد افزایش سرمایه داده در پرتفوی سهامی را بیان کردیم.