عرضه خودرو در بورس کالا چه شرایط و قوانینی دارد؟

عرضه خودرو در بورس کالا مدت زیادی است که روی میز دولت و سازمان بورس است ولی هنوز به صورت کامل اجرایی نشده است. عرضه خودرو در بورس کالا به دلیل ابهاماتی که در نحوه عرضه و شرایط خرید سهامداران وجود داشت کمی با مشکل مواجه شد، ولی در حال حاضر مثل این که سازوکار خرید خودرو در بورس کالا مشخص شده است و قرار است به زودی اجرایی شود و البته که شرایط خرید خودرو در بورس هم اعلام شده است که شباهت زیادی به شرایط پیش فروش های اخیر ایران خودرو و سایپا دارد و در این مقاله سعی داریم تا همه چیزی که در مورد عرضه خودرو در بورس کالا باید بدانید را به صورت کامل و با زبان ساده بیان کنیم تا بتوانید به راحتی از این مطلب راهنما استفاده کنید، پس همراه ما باشید.

عرضه خودرو در بورس کالا

طرح “تحول صنعت و بازار خودرو” در مجلس قرار بود با محوریت عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا به رای گذاشته شود که به نظر می‌ رسد کمیسیون صنایع و معادن با این بند بالاخره موافت خود را اعلام کرده است. مهم ترین بند این طرح عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا بود و طبق آن خودروسازان باید تمام خودروهای سواری خود را در بورس عرضه کنند تا نرخ فروش در بستر عرضه و تقاضای بورس کشف شود. به نظر می آید که کمیسیون صنایع و معادن مجلس به دلیل هزینه‌ های اجتماعی این طرح در ابتدا با آن مخالفت بود. مجلسی‌ ها اما بر این باورند که با عرضه خودرو در بورس کالا انفجار قیمتی رخ خواهد داد و موجب افزایش نارضایتی‌ ها خواهد شد.

مهرماه امسال بود که ورود خودرو به بورس کالا با امضای ۴۴ نماینده مجلس شورای اسلامی وارد مرحله بررسی در کمیسیون صنایع شد. در همان روزها اعلام شد چنانچه این اقدام تصویب شود، باید به سحن علنی مجلس برود. پیش ‌تر اعلام شد در صورتی که طرح ورود خودرو به بورس کالا به قانون تبدیل شود، خودروهای داخلی با تیراژ ۵ هزار دستگاه و خودروهای وارداتی را که در ۱۲ ماه بیشتر از ۵۰۰ دستگاه وارد شده است را در بر خواهد گرفت. طبق این طرح افرادی که گواهینامه رانندگی دارند، قادرند هر سه سال یک بار خودرو خریداری کنند و اشخاص حقوقی در صورتی اجازه خرید خودرو را دارند که خریدار حقیقی برای خودرو وجود نداشته باشد.

حتما برایتان جالب است : ثبت نام در بورس کالا | آموزش سرمایه گذاری در بورس کالا

در این طرح شرایطی نیز برای خودروسازان در نظر گرفته شده تا تولید خودرو در کشور افزایش یابد، ولی  قیمت ‌ها به شرایط عرضه و تقاضا وابسته است. قیمتی که در تابلو درج می‌ شود با قیمت پایه تفاوت دارد و خریداران قادرند رقابت داشته باشند. دولت ۲۰ درصد در این طرح سهم دارد و مابه‌ التفاوت قیمت پایه و معاملات به ارتقای حمل و نقل تعلق خواهد گرفت. مدیر مطالعات بورس اقتصادی اعلام کرده که به منظور کم کردن هزینه‌ های تولید خودرو، وام قرض الحسنه برای خودرو سازان در نظر گرفته شده است.

به صورت کلی تقاضای برای خودرو در کشور به دو صورت تقاضای مصرفی و سرمایه‌ گذاری است و این موجب شده که بازار با دو نوع نرخ روبرو گردد و سفته بازی را در بازار تا حدود زیادی افزایش دهد که عرضه خودرو در بورس موجب شفاف شدن قیمت‌ ها می‌ شود. صورت ‌های مالی خودروسازان نشان می ‌دهد که ۸۰ هزار میلیارد زیان انباشته تولید دارند که این زیان را سهامداران می پردازند که در صورت عرضه خودرو در بورس کالا ، تولید افزایش پیدا می کند و خودروسازها از زیان خارج خواهند شد که این یکی از مزایای این طرح بزرگ به شمار می آید.

شرایط قیمت ‌گذاری خودرو در بورس کالا

مجلسی ‌ها امید دارند که با اجرای طرح ساماندهی بازار خودرو و عرضه‌ آن در بورس کالا، قیمت‌ ها از سمت دستوری به سمت تعادلی حرکت نماید و قیمت واقعی در عرضه و تقاضای خودرو کشف شود. مسئول کار گروه خودرو در کمیسیون صنایع مجلس می‌ گوید؛ امیداوریم این طرح بتواند جلوی دلالی در بازار خودرو را بگیرد و بازار را تا حدودی تنظیم نماید! با این طرح، تمام تولیدات خودرو در بورس عرضه می‌ شود و با کنترل عرضه و تقاضا می ‌توان آن را شفاف سازی کرد، همین طور در این طرح مصرف کنندگان در اولویت قرار داده خواهند شد.

مسئول کارگروه خودرو در مجلس بر کوتاه کردن دست دلالان از بازار خودرو تاکید دارد و می‌گوید این طرح بازار را به سمت مردم، خودروسازان و قطعه سازان تغییر می‌دهد. مجلسی‌ها در تلاش‌اند با با طرح‌ های متفاوت بازار خودرو را کنترل کنند و قیمت ‌ها را به تعادل برسانند و در طرح ساماندهی بازار خودرو به مواردی مانند؛ واردات و صادرات، ورود صنایع نظامی به خودروسازی و تولید خودروهای دست ساز و غیر کارخانه ‌ای نیز پرداخته شده است.

فرآیند معامله خودرو در بورس کالا چگونه است؟

چنانچه بخواهیم به شکل مختصر به پروسه معاملاتی خودرو در بورس کالا طبق طرح ارائه شده در مجلس توضیحاتی ارایه بدهیم؛ البته طرح مطرح شده ممکن است که تغییر کند، لذا هنوز قطعی نشده است. بدین شکل است که قرار شده شورای رقابت فرمولی را برای تعیین قیمت پایه‌ در نظر بگیرد و طبق آن قاعده، قیمت‌ پایه برای هر مدل خودرو مشخص گردد و طبق آن قیمت در بازار فیزیکی بورس کالای ایران عرضه گردد.

حتما برایتان جالب است : تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

به عبارتی قیمت پایه تعیین شده به عنوان قیمت پیشنهادی عرضه‌ کننده در تابلو معاملاتی بورس به نمایش در می آید و متقاضیان خرید خودرو باید با ایجاد شرایط و با ارائه قیمت پیشنهادی خود در فرآیند حراج شرکت کنند و در ادامه طبق قیمتی که در فرآیند حراج کشف می‌ شود، خودرو را خریداری کنند. مطمئنا در اثر برگزاری حراج، خودروهای عرضه شده به خریدارانی تعلق می گیرد که قیمت پیشنهادی بالاتری را در فرآیند حراج ارائه کرده باشند.

اولویت طرح فروش خودرو در بورس با چه افرادی است؟

اولویت تقاضا در این طرح با افرادی است که از کد ملی و گواهی راهنمایی رانندگی برخوردار باشند و هیچ پلاک فعالی به نام آن ها نباشد. در طرح ساماندهی عرضه خودرو، خودروهای تمام برقی و هیبریدی تا سه سال از عرضه در بورس معاف هستند و شورای رقابت خودروهای مشمول طرح ساماندهی عرضه را تعیین خواهد کرد.

در حقیقت این طرح مبتنی بر عرضه تنظیم شده خودرو در بورس است و شورای رقابت موظف است هر شیش ماه یکبار خودروهای مشمول این طرح را با توجه به شاخص هایی مثل؛ تورم، شدت فاصله قیمت کارخانه و بازار، تیراژ خودرو و مواردی از این دست مشخص نماید. بدین ترتیب مصارف مختلفی برای هزینه کرد مابه التفاوت قیمت فروش خودرو در بورس و قیمت پایه در نظر گرفته شده است که شامل ۲۰ درصد برای توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد افزایش کمیت و کیفیت تولید خودرو و ۵۰ درصد پرداخت تسهیلات قرض الحسنه به خودروسازان برای تحقیق و توسعه می شود.

خرید خودرو در بورس هر سه سال یک بار

در بورس کالا به هر خودرو به وسیله بورس یک شناسه یا کد تعلق خواهد گرفت که به این شکل خرید و فروش خودرو قابل ردیابی می باشد و هر شخصی می‌ تواند هر سه سال یک بار با یک کد ملی، یک خودرو در بورس کالا بخرد و پیش از پایان سه سال مقرر نمی ‌تواند برای فروش آن خودرو اقدامی نماید.

چنانچه شخصی پیش از پایان سه سال، برای فروش خودرو اقدام نماید، باید ۸۰ درصد از مابه ‌التفاوت قیمت پایه و قیمت فروش بازار را به عنوان مالیات به دولت بپردازد و این موضوع برای از میان برداشتن دلالی در نظر گرفته شده است. از مازاد قیمت تمام شده هر خودرویی که به وسیله کارخانه‌ دار ساخته و به بورس ارائه می ‌کند صندوقی در وزارت صمت به وجود می آید که از محل آن، ۱۰ درصد به عنوان پاداش به تولیدکننده خودرو بابت افزایش کمی و کیفی خودرو پرداخت می گردد.

مزایای عرضه خودرو در بورس کالا

• ** جلوگیری از قیمت سازی : امروزه شاهد رکود در بازار خودرو هستیم و میزان معاملات در بازار گاها تقریبا صفر می شود! لذا در این بازار، تعداد فروشندگان و خریداران بسیار کم است و در نتیجه فرصت برای برخی از دلالان ایجاد شده است تا با اعلام قیمت ‌های کاذب اقدام به قیمت سازی در بازار کنند. با عرضه خودرو در بورس کالا قیمت خودرو در فضای شفاف بورس کشف می‌ شود و امکان قیمت سازی از بین خواهد رفت.
• ** از بین رفتن تقاضای سرمایه ای : اختلاف قیمت بین بازار آزاد و قیمت کارخانه انگیزه اصلی دلالان برای خرید خودرو از کارخانه به حساب می آید، ولی با عرضه خودرو در بورس کالا بدون سقف قیمت، رانت خودرو از بین می ‌رود و در نتیجه، انگیزه سوداگران برای حضور در صف خرید خودرو به شدت کم می شود. از همین روی دلالان از چرخه توزیع خودرو حذف می ‌شوند و هم مصرف کننده واقعی می ‌تواند به شکل مستقیم برای خرید خودرو اقدام کند.
• ** بسته شدن درب پشتی کارخانه ها : در حال حاضر فرآیند فروش خودرو به طور کامل در اختیار خودروسازان است و ممکن است که برخی از افراد دخیل در فرآیند فروش با اعمال نفوذ اقدام به فروش خودرو به افراد خاص کنند و از این محل برای کسب سود خود اقدام کنند. منافع این افراد اقتضا می‌ کند تولید خودرو کم باشد تا اختلاف قیمت بازار و کارخانه همچنان بالا بماند. لذا این افراد انگیزه بالایی برای سنگ اندازی در مسیر افزایش تولید دارند. با عرضه خودرو در بورس کالا امکان دریافت پلاک برای این خودروها و همین طور انگیزه دریافت کنندگان این خودروها برای سنگ اندازی در مسیر افزایش تولید از بین خواهد رفت.
• ** ایجاد امکان توسعه ناوگان و حمل و نقل عمومی : امروزه حدود ۷۰ درصد از اتوبوس ‌های شهری کشور فرسوده اند و این اتوبوس ها چندین برابر اتوبوس های نو، آلایندگی و مصرف سوخت دارند. با توجه به هزینه بالای خرید اتوبوس های نو و همین طور کسری بودجه دولت، امکان تامین مالی از سوی دولت یا رانندگان اتوبوس برای جایگزینی این اتوبوس ‎ها وجود ندارد. به منظور جایگزینی این اتوبوس ‌ها حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان احتیاج است و این مبلغ با استفاده از منابع حاصل از مابه التفاوت قیمت فروش خودرو در بورس کالا و قیمت کارخانه در کمتر از 1 سال محقق می شود. با جایگزینی این اتوبوس ها، علاوه بر کاهش آلایندگی و کم شدن مصرف سوخت، درآمد ارزی دولت از محل صادرات سوخت صرفه‌ جویی شده افزایش پیدا می کند.
• ** ایجاد امکان افزایش تولید خودرو و کاهش قیمت تمام شده : زیان انباشته ایران خودرو و سایپا در پایان سال پیش مجموعا به ۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده و بدهی خودروسازان به قطعه سازان نیز به بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. میزان تولید خودرو در این سال نسبت به قبلش حدود ۵۰ درصد کاهش داشته و از ۱.۶ میلیون دستگاه به ۸۳۰ هزار دستگاه رسیده است. گلوگاه تولید خودرو امروزه کمبود نقدینگی است. با استفاده از قسمتی از منابع حاصل از مابه التفاوت قیمت فروش خودرو در بورس کالا و قیمت مصوب می ‌توان تسهیلاتی به خودروسازان اعطا کرد تا امکان افزایش تولید فراهم شود. افزایش تولید خودرو علاوه بر کاهش قیمت، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدهای مالیاتی دولت را در پی دارد.

پایان فروش خودرو از درب های پشتی!

مبنای این طرح، اصلاح توزیع خودرو با عرضه خودرو در بورس کالا است و سعی شده تا با استفاده از این ساز و کار، همه روش های توزیع خودرو صفر به غیر از مسیر بورس بسته شود تا خودروسازها نتوانند از درب ‌های پشتی خودرو را بفروشند. با فروش خودرو در بورس کالا، عرضه و تقاضا است که قیمت را مشخص خواهد کرد و عمدتا قیمت گذاری دستوری به دلیل ناکارآمد بودن حذف خواهد شد. در حقیقت وقتی که یک کالای مصرفی مثل؛ خودرو تبدیل به کالای سرمایه‌ ای شود، ناخودآگاه بازار خودرو نابسامان شده و قیمت ها افزایش خواهد یافت.

چرا با عرضه خودرو در بورس کالا شاهد کاهش قیمت خواهیم بود؟

یکی از حائز اهمیت ترین سوالاتی که درباره طرح خودرویی مجلس مطرح است، تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر روی قیمت آن در بازار است. گفتنی است که عرضه خودرو در بورس کالا با ۲ مکانیسم می تواند منجر به کاهش قیمت آن در بازار آزاد شود. الان عمق بازار آزاد خودرو بسیار کم است و تعداد معاملات در بازار بسیار اندک است، به خاطر این که در شرایط کنونی هم فروشندگان تمایلی به فروش ندارند و هم خریداران قدرت خرید مناسبی ندارند، از همین روی به سادگی و با انتشار چند آگهی در فضای مجازی می شود در بازار آزاد قیمت سازی کرد و قیمت خودرو در این بازار را بالا برد و تعداد معاملات بسیار کم است.

حتما برایتان جالب است : نحوه خرید و فروش سهام | آموزش معامله سهام بصورت آنلاین در بورس

ولی در بورس کالا به خاطر این که معاملات خودرو به صورت واقعی صورت می پذیرد، قیمت واقعی کشف خواهد شد و از قیمت سازی ممانعت به عمل می آید. مکانیسم دوم افزایش عرضه است. طبق طرح مجلس، از مابه التفاوت قیمت فروش خودرو در بورس و قیمت مصوب شورای رقابت می توان به عنوان منابع مالی برای افزایش تولید خودرو بهره برد. البته جالب است بدانید که در حال حاضر مشکل اصلی خودروسازان برای افزایش تولید، کمبود منابع مالی به حساب می آید و هنگامی که خودرو در بورس برای فروش آماده شود، خودروسازان می توانند با استفاده از این منابع مالی تولید خودرو را افزایش دهند و در نتیجه، قیمت خودرو در بازار به علت افزایش عرضه آن، کاهش پیدا می کند.

آیا معاملات خودرو در دامنه نوسان خاص در نظر گرفته میشود؟ بر اساس پیش ‌بینی انجام شده از سوی نمایندگان مجلس، در صورت عرضه خودرو در بورس امکان اعمال نظام قیمت‌ گذاری ممنوع می شود. به عبارت دیگر قیمت نهایی خودرو در اثر رقابت در پروسه حراج تعیین می شود، به همین خاطر با ممنوعیت قیمت‌ گذاری، دامنه نوسان نیز برای قیمت در نظر گرفته نمی شود.

معاملات خودرو در بورس کالا، همه خودروها مثل تولید داخلی و خودروهای مونتاژ خارجی را شامل میشود؟ طبق طرح مجلس، مدل خودرویی که شمارگان تولید آن با تمام گونه‌ هایش، در طول ۱۲ ماه گذشته، مجموعا از ۵ هزار دستگاه بیشتر نشود، از الزام به عرضه در بورس مستثنی است. همین طور شرکت خودروسازی که مجموع کل تولیدش در طول ۱۲ ماه گذشته، از ۱۰ هزار دستگاه خودرو تجاوز نکند از از الزام به عرضه در بورس مستثنی است. همچنین عرضه هر مدل خودروی وارداتی که در طول ۱۲ ماه گذشته، بیش از 500 دستگاه از آن مدل وارداتی در کشور شماره ‌گذاری شده باشند، مشمول الزام به عرضه در بورس کالا هستند.

آیا معاملات خودرو در بورس کالا، معاملات ثانویه نیز دارد؟ این سوال در واقع می گوید که اگر کسی از بورس کالا خودرو بخرد، می‌ تواند آن را از همین طریق دوباره بفروشد؟ با توجه به پیش ‌بینی ‌های صورت گرفته در طرح مجلس، انجام معامله ثانویه خودرو خریداری شده از بورس، در بورس ممکن نخواهد بود و بازار خودرو در بورس کالا مختص خودروهای دست اول یا نو است. البته ممکن است که اوراق ‌بهاداری با هدف تأمین مالی و مدیریت ریسک خودروسازان تحت عنوان اوراق مبتنی بر خودرو در بورس کالا انتشار یابد که در آن صورت برای انجام معاملات اوراق مبتنی بر خودرو  بازار ثانویه راه‌ اندازی می شود. پیش از این با هدف تأمین مالی خودروسازان، اوراق سلف استاندارد خودرو در بورس کالای ایران منتشر شده که امکان معامله این اوراق تا سررسید در بازار ثانویه فراهم شده بود.

نتیجه گیری و کلام پایانی

همانطور که مطالعه کردید، مجلس کلیات طرح ساماندهی عرضه خودرو در بورس را تصویب کرد که طبق آن هر شخص قادر است هر سه سال یک بار با یک کد ملی، یک خودرو در بورس کالا خریداری کند و پش از پایان سه سال مقرر نمی ‌تواند اقدام به فروش خودرو نماید. طرح ساماندهی بازار و صنعت خودرو از سوی مجلس نشینان از چندی پیش مطرح شده است. طرحی که گفته شد سریعا اجرایی خواهد شد و محور اصلی آن، عرضه خودرو در بورس کالای ایران برای شفافیت بالای معاملات این بورس و تحقق اهداف برای تبدیل خودرو به یک کالای مصرفی است.

بدین ترتیب کلیات این طرح در هفته جاری در کمیسیون صنایع و معادن تصویب شد. بر این اساس و به گفته نمایندگان مجلس، تمامی خودروهای مشمول طرح مذکور می بایست در بورس کالا عرضه شوند و در صورتی که خودروهای مشمول در بورس عرضه نشوند، جرم انگاری شده و خریدار مشمول تبصره ۱ ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز می ‌شود. حال باید دید آیا این طرح به صحن مجلس می ‌رود و تا چه میزان می ‌تواند در بازار خودرو تاثیرات مثبت بگذارد و یا با سیاست گذاری های غلط مجددا به افزایش کاذب قیمت خودروهای مختلف اعم از داخلی و خارجی دامن زده می شود.

در پایان امیدوارم از این مقاله با عنوان فروش خودرو در بورس کالا نهایت استفاده رو برده باشید.

همچنین در مورد عرضه خودرو در بورس کالای ایران هر سوال یا ابهامی دارید حتما در بخش ارسال دیدگاه ها بنویسید تا پاسخ دهم.