سرمایه گذاری در استارتاپ برای افراد جهان موضوعی جذاب و سودآور به حساب می آید. سرمایه گذاری به صورت کلی در ایران با استقبال شدیدی روبروست، به این دلیل که ارزش ریال همواره در حال کاهش است و همین امر موجب شده است که تمام خانواده های ایرانی و صاحبان مشاغل و کسب و کار ، به فکر سرمایه گذاری مناسب در ایران باشند. می توان گفت که سرمایه گذاری در استارتاپ شاید گزینه آخر صاحبان کسب و کار باشد، به این دلیل که هنوز فرهنگ سرمایه گذاری در استارتاپ ایرانی به صورت کامل شکل نگرفته است و هر کسی هم توانایی مالی سرمایه گذاری در استارتاپ های موفق ایرانی را ندارد.
در این مقاله آموزشی رایگان قصد داریم تا به موضوعاتی مانند؛ تاریخچه استارتاپ در ایران ، استارتاپ چیست ، استارتاپ های ایرانی کدام اند ، بیان استارتاپ های موفق ایرانی ، انواع استارتاپ ، درآمد استارتاپ های ایرانی ، نحوه راه اندازی استارت آپ در ایران ، لیست ایده های استارتاپی ، چگونه استارتاپ بسازیم ، استارت آپ های جدید کدام اند ، نحوه سرمایه گذاری در استارتاپ و … بپردازیم و همچنین می خواهیم در خصوص با این که چطور بهترین استارتاپ را شناسایی و فرآیند سرمایه گذاری در آن را به بهترین شکل آغاز و پیش ببریم و استارتاپ موفق و سوددهی از آن بسازیم، صحبت کنیم. اگر به راه اندازی کسب و کار استارتاپ و سرمایه گذاری در استارت آپ علاقه دارید، این مطلب میتواند بهترین راهنمای شما به حساب آید.
فهرست مطالب
- 1 سرمایه گذاری در استارتاپ
- 2 انواع مدل های سرمایه گذاری در استارتاپ
- 3 نتیجه گیری و کلام آخر
سرمایه گذاری در استارتاپ
در فضای کسب و کاری هر کشوری، فرصت های متنوع سرمایه گذاری پر سود وجود دارند که افراد باهوش و بعضا سرمایه دار، می توانند بهترین آن ها را شناسایی کرده و فرآیند سرمایه گذاری روی استارت آپ های جدید ایرانی را شروع کنند. روش شناسایی ایده های ناب برای راه اندازی استارتاپ های سودده رو هم در ادامه بهتون خواهیم گفت تا قادر باشید، ایده های غیرعملیاتی را از ایده های ناب که جایش در جامعه خالیست و با راه اندازی آن، نیازی از جامعه برطرف می شود، تشخیص دهید و بتوانید بهترین ایده های استارتاپی را شناسایی و روی آن سرمایه گذاری و یا شراکت کنید.
استارت آپ ها معمولا به دلیل انعطاف پذیری بسیار بالا، برخورداری از استراتژی بازاریابی و فروش عالی، برطرف کردن نیازی جدید از جامعه و بروز بودن داده های کاری، وجود نیروی جوانی و انگیزه بالا برای دستیابی به موفقیت، بهینه کردن مدل کسب و کار و مدل درآمدی پیش از شروع فعالیت، گزینه های مختلف برای تامین سرمایه، جذابیت بالا برای مخاطبان و مصرف کنندگان به دلیل تازه بودن و کاربردی بودن ایده و … محیط جذاب و امنی برای سرمایه گذاری افراد و حتی سازمان ها به حساب می آیند و با توجه به ریسک به مراتب بالایی که دارند، برای سرمایه گذاری افراد ریسک پذیر، بهترین گزینه به شمار می آیند.
استارتاپ چیست ؟
استارت آپ به انگلیسی؛ Startup یا Start-up را به فارسی شرکت نوپا ترجمه کرده اند. هرچند در تعریف استارت آپ بر این موضوع تاکیدی وجود ندارد که حتما فعالیت آن در حوزه تکنولوژی یا فن آوری اطلاعات باشد، ولی به این دلیل که تعداد زیادی از استارت آپ ها در سال های اخیر، در این زمینه ها شکل گرفته اند، بعضی اوقات در تعریف استارت آپ به این مسئله هم اشاره می شود که استارت آپ باید در حوزه فن آوری های نوین فعال باشد.
به صورت کلی، استارت آپ به پروژه هایی می گویند که در جریان آن، یک ایده خام، به کمک تلاش و کوشش یک گروه به تولید یک محصول منتهی می شود و زمینه برای فروش و تجاری سازی آن محصول فراهم می شود. در حقیقت، استارتاپ تمامی مسیر از 0 تا 100 را طی می کند و همه مراحل را به صورت آزمون و خطا و یا یادگیری اصول و مبانی پایه آن در دستور کار دارد. کسب و کار های زیر همگی می توانند در صورتی که ایده جدیدی داشته باشند، استارتاپ محسوب شوند :
- کسب و کار نوپا مبتنی بر تکنولوژی های نوین
- استارت آپ مبتنی بر فن آوری اطلاعات
- کسب و کارهای نوپای ایجاد کننده تحول در بازار
- کسب و کار نوپای خانگی
- کسب و کارهای نوپای آینده نگر
حال این امکان وجود دارد که شروع مفهوم استارت آپ به شکل یک کار علمی سخت مثل، یک اختراع سخت در حوزه نرم افزاری باشد، یا یک گروه بازاری تصمیم به تغییر در یک محصول خیلی ساده داشته باشند و زمینه ورود آن به بازار به عنوان یک محصول جدید را ایجاد کنند، بنابراین لازم است که دوباره تکرار کنیم، ایده های موفق استارت آپی یا استارت آپ های موفق جهانی و استارت آپ های موفق ایرانی ، لزوما بر روی کارهای علمی سخت فعالیت ندارند، بلکه در تولید یک محصول و در فروش آن به مشتری، موفق تر از سایرین عمل می کنند. در ادامه تعریف استارت آپ را از چهار منظرگاه مورد بررسی قرار می دهیم :
- تعریف استارت آپ به عنوان یک واژه انگلیسی در دیکشنری : استارت آپ یک کسب و کار جدید است.
- تعریف استارتاپ به وسیله مرکز کسب و کارهای کوچک آمریکا : کسب و کاری که معمولا حول محور تکنولوژی تشکیل شده است و پتانسیل رشد بسیار بالایی در مقاطع مختلف زمانی دارد.
- تعریف استارت آپ به وسیله اریک ریس : استارت آپ یک نهاد انسانی است که برای ارائه یک محصول یا خدمت جدید در شرایطی که ابهام بالایی وجود دارد، شکل گرفته است.
- تعریف استارتاپ به وسیله استیو بلنک (پروفسور دانشگاه استنفورد) : سازمانی که در جست و جوی یک مدل کسب و کار که قابل تکرار و مقیاس پذیر باشد، به وجود آمده است.
در انتهای بخش اول مقاله باید گفت؛ از آنجایی که هدف از راه اندازی یک استارتاپ، یافتن مدل کسب و کار است، عمر استارت آپ نمی تواند خیلی طولانی باشد و اغلب پس از گذشت چند سال یا به موفقیت می رسد یا بودجه آن به اتمام خواهد رسید و شکست خواهد خورد. در واقع استارتاپ ها به منظور شروع فعالیت خود لزوما احتیاجی به ثبت شدن شرکت ندارند و از هرجا و با هر تعداد بنیان گذار قادرند فعالیت خودشان را شروع نمایند. بودجه راه اندازی استارتاپ های اغلب خیلی زیاد نیست، ولی چنانچه ایده خوبی پشت راه اندازی استارت آپ وجود داشته باشد، خیلی زود می تواند مورد حمایت سرمایه گذاران قرار بگیرد.
استارتاپ ناب چیست ؟
استارتاپ ناب یا همان lean startup یا همان لین استارت آپ ، یک مفهوم خاص در راه اندازی کسب و کارهای جدید است که ریسک پذیری آنها را تا اندازه زیادی کم می کند و به نوعی اطمینان از فروش محصول را افزایش می دهد. در مفهوم استارت آپ به شکل سنتی، پروسه تولید محصول و عرضه آن به بازار بدون مطالعه مشتریان صورت می پذیرد و اکثرا دیده شده است که درصد بالایی از استارتاپ ها دچار مشکل و شکست می شوند.
مفهوم لین استارتاپ در ابتدا به وسیله اریک ریس و استیو بلنک پایه گذاری شد که طبق متدولوژی توسعه مشتری اجرا و پیاده سازی می شد. در این روش، به کارآفرین امکان کار همزمان بر روی تولید محصول یا خدمات و همچنین مطالعه بر روی مشتریان داده می شود. این بدین معنی است که کارآفرین هم فرصت دارد که محصول خود را تولید کند و هم قادر است وضعیت بازار و مشتری را مورد تجزینه و تحلیل قرار دهد، پس لین استارتاپ یا همان استارت آپ ناب کمک می کند که شرکت های نوپا خیلی سریع تر خود را در بازار پیدا کنند و آمار شکست آنها را تا حدود زیادی کاهش می دهد.
تاریخچه استارتاپ در جهان
چنانچه بخواهیم به تاریخچه استارت آپ نگاهی بیندازیم، حتما می توان شروع آن را با شروع تمدن در بین انسان ها و خرید و فروش محصولات مختلف ارتباط داد، ولی شروع استفاده از مفهوم استارت آپ به سال حدود 1911 میلادی بر می گردد که شروع آن ها با شرکت های Silicon Valley بود. یکی از حائز اهمیت ترین محصولات این شرکت، استارت آپ IBM بود که اسم آن ازInternational Business Machines گرفته شده است. این استارت آپ در سالیان بعد موفق شد تا خود را به عنوان یکی از غول های تولید کننده نرم افزار در دنیا به جهانیان معرفی کند.
از دیگر استارت آپ های قدیمی و موفق در دنیا همچنین می توان به شرکت اپل اشاره داشت که همان طور که می دانید به وسیله استیو جابز راه اندازی شد و همه شما با داستان به وجود آمدن و سختی کشیدن های این فرد در به نتیجه رسیدن این استارت آپ را شنیده اید، ولی یکی دیگر از استارت آپ های معروف جهان که همه ما با آن درگیر هستیم، استارت آپ گوگل است که ایده آن در سال 1997 میلادی مطرح شد و در سال 1998 آغاز به کار و محصول خود را تولید کرد. در حال حاضر می توان موتور جستجوی گوگل را به عنوان پیچیده ترین و قدرتمند ترین موتور جستجو در جهان دانست.
تاریخچه استارتاپ در ایران
دهه 70 را می توان شروع بمب استارت آپ های ایران دانست. خدمات دهی و برندهای معروف قدیمی به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات که امروزه صبح تا شب با آن ها در ارتباطیم، نمونه ای از موفقیت های 10 سال پیش جوانان ایرانی به حساب می آیند، جوانانی که در آن زمان اکوسیستمی را طراحی کردند تا اکنون تبدیل به شرکت های غول پیکر شوند و نیمی از درآمد کشور را به خود اختصاص دادند. همواره این طور بوده است که اولین ها راه سخت و طاقت فرسایی را پشت سر گذاشته اند و فراز و نشیب های فراوانی را طی کرده اند تا به جایگاه مناسبی دست پیدا کنند.
نخستین افرادی که فکر شروع یک خدمات به ذهنشان خطور کرد، چالش و خطرات باورنکردنی را از سر گذراندند و در حال حاضر به نام های آشنا تبدیل شده اند. نخستین استارت آپ در ایران مختص به فناوری اطلاعات و مخابرات بود که بین دهه 70 تا 80 ایجاد شد. بعد از این حوزه، بایوتکنولوژی وارد این حوزه شد و پس از جنگ، نیازهای اصلی مردم ایران را پوشش داد، ولی این تازه شروع کار بود و سال 90 اکوسیستم استارت آپ در ایران نقشه راه خود را یافت.
در اوایل سال 90 اهداف معلوم نبود و در این بین شکست های بسیاری دیده شد، ولی کم کم اسپانسر مالی روی کار آمدند و راه حقوقی کسب و کارهای کوچک را هموارتر کردند. در ادامه شتاب دهنده ها برای افراد استارت آپی تشکیل شد و اصطلاحا به فاندرهای بنامی تبدیل شدند، اما بعضی به صورت خصوصی در اکوسیستم رشد کردند و شتاب دهنده ها را مورد استفاده خود قرار ندادند. این ها همان افرادی بودند که نقشه راه خود را چیدند و بدون این که در مکانی دولتی فرمی را برای راه اندازی شرکت پر کنند، به راه اندازی کسب و کار خود پرداختند و بعضا به موفقیت های چشم گیری دست یافتند.
انواع استارتاپ
کسب و کارهای نوپا یا همان استارت آپ ، بسته به ماهیت فکری ایده ها و بنیان گذران آن ها به انواع استارتاپ تقسیم بندی می شوند. استیو بلان موسس وب سایت Xconomy، شرکت های استارت آپ را به 6 دسته تقسیم بندی کرده است که تقسیم بندی کامل و جامعی است :
1) استارت آپ سبک زندگی
استارت آپ سبک زندگی یا همان Lifestyle Startup، استارت آپ هایی به حساب می آیند که موسسان آن سبک زندگی خود را در راستای درآمدزایی مورد استفاده قرار می دهند، به عنوان مثال غواصی که استخر کوچکی را در خانه خود دارد، از این فرصت برای آموزش غواصی به دیگران در استخر خود بهره می گیرد و این موقعیت تفریحی را در اختیار مشتریان خود قرار می دهد.
جالب است بدانید که استارت آپ های سبک زندگی از جمله انواع استارتاپ هستند که شرایط، ساعت و محل فعالیت آن ها، به وسیله موسس مشخص شده و امور مربوط به آن فقط به وسیله یک یا چند کارمند انجام می گردد، از همین روی این نوع استارت آپ، به دلیل اختیارات خاص موسس، در میان عموم محبوبیت بسیاری دارد. رییس این نوع کسب و کار هم همان موسس است و در راستای توسعه یک سرگرمی یا تفریح تشکیل می شود.
اغلب حوزه فعالیت این نوع از استارت آپ ها با دانش و تجربیات گذشته موسس نیز ارتباط مستقیمی دارد. تعداد زیادی از کارآفرینان خلاق، به منظور تبلیغ و پیشبرد استارت آپ خود، از اینترنت و فضای مجازی استفاده می کنند. شایان ذکر است که این کسب و کار از جمله انواع استارتاپی است که خیلی کم به شرکت هایی بزرگ با کارمندان زیاد بدل خواهد شد.
استارت آپ خانوادگی یا کوچک یا همان Family or Small Businesse، استارتاپ هایی محسوب می شوند که به وسیله اعضای یک خانواده راه اندازی می شوند و اغلب در مقیاس کوچک و با درآمد کم فعالیت دارند و کمتر توسعه پیدا می کنند. تامین مالی استارت آپ های خانوادگی، یکی از چالش های اساسی این نوع کسب و کار به شمار می آید که اغلب در صورت نیاز به سرمایه های کم، به وسیله خانواده یا فرد موسس تامین مالی خواهد شد.
یکی از انواع استارتاپ، استارت آپ با فروش سریع یا همان Startup with quick sale، یا شرکت های هدف می باشند که ماموریت آن ها ساخت یک کسب و کار چند میلیارد دلاری نیست، بلکه هدف آن ها فروش استارت آپ های کوچک به شرکت هایی بزرگ با قیمت های کم می باشد.
به همین خاطر این کسب و کارها با نشانه گیری یک بازار هدف کوچک ولی تعریف شده و معین راه اندازی می شوند و یک مدل تجاری موفق را برای کسب درآمد سریع مورد استفاده خود قرار می دهند. شرکت های بزرگ این استارت آپ های کوچک را خریداری می کنند تا بدون این که به سرمایه های خود صدمه بزنند، ایده های خود را به صورت موقتی توسط مدل های تجاری این استارت آپ ها تست کنند و نهایتا به یک مدل کسب و کار مقیاس پذیر و موفق دست پیدا کنند.
4) استارت آپ اجتماعی
کارآفرینی اجتماعی یا استارت آپ اجتماعی یا همان Social startup، یکی از انواع استارتاپ می باشد که برای کسب درآمد و سهم بازار به وجود نمی آیند، بلکه از اهداف اجتماعی پیروی می کنند. می توان گفت که این نوع استارت آپ ها به وسیله تولید انبوه، مزایای خود را به قسمت هایی از جامعه تخصیص می دهند و برای استفاده افراد محروم و ضعیف جامعه طراحی می شوند. این استارت آپ ها قادرند به علاوه منفعت اجتماعی خود، درآمدزایی نیز داشته باشند یا برعکس کاملا رایگان و بدون منافع شخصی راه اندازی شده باشند.
استارت آپ مقیاس پذیر یا همان Scalable Startup، استارت آپ های نوآورانه ای محسوب می شود و جالب است بدانید که درصد کمی از استارت آپ ها به این صورت فعالیت دارند، ولی درآمد فراوانی را تولید می کنند و از همین روی سرمایه های بسیاری را نیز به خود جذب می کنند.
بنیان گذاران این نوع از استارت آپ ها، از همان ابتدای امر می دانند که ایده آن ها دنیا را متحول می کند و برای رسیدن به این هدف، نیاز به سرمایه بزرگ، حمایت های فناورانه وسیع و کارکنانی متخصص را احساس می کنند. اغلب شهرت و درآمد پیش بینی شده در این استارت آپ ها، سرمایه گذران زیادی را مجذوب خود خواهد کرد.
6) استارتاپ شرکت های بزرگ
استارت آپ شرکت های بزرگ یا همان Large company startups، مثل اندرویدو گوگل، استارت آپ هایی هستند که به وسیله شرکت های بزرگ و به منظور تولید محصولی جدید برای مشتریان جدید یا مشتریان فعلی تشکیل می شوند. تغییر در سلیقه مشتریان، فناوری های جدید، قوانین، رقبای جدید و … می توانند، شرکت های بزرگ را جهت ارائه نوآوری های تازه تحت فشار قرار دهند و زمینه ساز ایجاد این گروه از استارت آپ ها گردند.
مراحل راه اندازی و سرمایه گذاری در استارتاپ
با در نظر داشتن تعاریف و مواردی که در مورد مفهوم استارت آپ پیش از این بیان شد، در این بخش قصد داریم تا مراحل راه اندازی استارتاپرا به صورت جزئی و گام به گام معرفی کنیم تا شما عزیزان هم بتوانید از آن به عنوان یک الگو برای راه اندازی کسب و کار خود بهره بگیرید. البته در نظر داشته باشید که امکان دارد برخی از افراد به این مراحل، چند مرحله جزئی دیگری نیز اضافه نمایند که به سلیقه افراد وابسته است، ولی چنانچه قصد راه اندازی استارت آپ را دارید، باید مراحل زیر را به صورت دقیق مد نظر داشته باشید :
1) ایده پردازی
معنی استارت آپ از یک ایده آغاز می گردد، امکان دارد این ایده خلاقانه و جدید باشد و یا امکان دارد از یک کسب و کار خارجی یا داخلی برگرفته شده باشد. برای مثال، قرار نیست که همیشه یک کسب و کار جدید بر مبنای یک اختراع جان بگیرد، شاید یک فرد خلاق بتواند با تغییر کوچکی در یک فلاسک چای، توجه مشتریان را به آن جلب کرده و آن را به عنوان محصول به فروش برساند.
بنابراین همیشه قرار نیست ایده یک استارت آپ سخت و سنگین باشد یا هزینه زیادی به سرمایه گذاری تحمیل کند. چنانچه در اینترنت کلمه بهترین ایده های استارت آپیرا جست و جو کنید، احتمالا به گزینه های بسیاری خواهید رسید که بعضی از آن ها در اولین نگاه مسخره یا نشدنی به نظر می آیند، ولی می بینید که گروهی از جوانان پر تلاش توانسته اند که همین ایده های مسخره را به کسب درآمدزا تبدیل کنند و اکنون در چندین نقطه دنیا فعالیت سودسازی داشته باشند، لذا هیچ موقع برای ایده پردازی در حوزه کارآفرینی دیر نیست و نباید از آن ترسید.
2) تحقیق و تعیین نقشه راه
گام بعدی در راستای تحقق بخشیدن به مفهوم استارتاپ این است که باید یک کاغذ سفید بردارید و نقشه راه استارتاپ خود را ترسیم کنید. در حقیقت این یک طرح خام از ایده شما و مسیر کلی آن است و باید در آن تعیین کنید که قصد دارید به چه نقطه ای دست یابید. به همان شکل که گام اول را با ایده پردازی برداشته اید، بهتر است کمی خیال پردازی کنید و هدف خود را تا نهایت ممکن پیش ببرید. پس از تعیین هدف نهایی، زمان آن فرارسیده است که این مسیر را به چندین مسیر کوتاه تر تقسیم بندی کنید و در حقیقت چندین هدف کوتاه و بلند برای خود ترسیم کنید.
برای مثال چنانچه می خواهید به یک شهر دیگر سفر کنید، باید در مسیر خود تعیین کنید که به کدام یک از روستاها یا شهرستان ها می رسید و هدف شما در آنجا چه چیزیست. در مرحله بعد، باید تحقیق نمایید. داشتن یک ایده خام خوب است، ولی به همان اندازه خطرناک است و امکان دارد شما را از مسیر درست خارج کند. در نظر داشته باشید که تحقیقات هم شامل بررسی های گوناگون در خصوص با محصول و همچنین استقبال مشتریان از این محصول است.
بهترین نقطه برای شروع تحقیق این است که از افراد خانواده و آشنایان خود درخواست کنید که در مورد ایده شما نظرشان را اعلام کنند و اگر ایرادی در این مسیر وجود دارد، به شما متذکر شوند. همیشه در خاطر داشته باشید که تفکر و نظرات چند نفر، هرچند اگر اطلاعات کافی هم نداشته باشند، بهتر است از تفکرات و نظرات یک و یا تعدادی از افراد، به این دلیل که هر کس از یک زاویه ای به ایده و تفکرات شما نگاه می کند و همین موضوع است که می تواند راهگشای کار شما باشد.
3) ثبت ایده و ادعای مالکیت
توجه داشته باشید که مرحله پیشین نباید از محدوده خانواده و آشنایان قابل اعتماد بیشتر شود، دلیل این موضوع هم ساده است، ممانعت از افشا و سرقت ایده. همیشه در خاطر داشته باشید که ایده یک چیز جدید است و ذهن افراد مختلف با یکدیگر فرق می کند. شاید شما به یک ایده رسیده باشید که افراد دیگر هرگز به آن فکر نکرده اند. لذا در مرحله سوم از راه اندازی استارت آپ باید به سراغ ثبت ایده و ادعای مالکیت آن بروید. اگر ایده شما تکراری و برگرفته از دیگر شرکت ها و کسب و کارهای ملی و بین المللی است، کار شما چندان سخت نیست و برای ثبت آن نیازی به مراحل پیچیده ای نیست.
ولی بعضی مواقع شاهد اختراع و ایده های خلاقانه از طرف افرادیم که در سطح ملی و در سطح بین المللی، نمونه های مشابه ندارند. چنانچه ریسک افشای آن را بپذیرید و آن را با افراد مختلف مطرح کنید، احتمال دزدیده شدن ایده شما وجود دارد و شاید افرادی امکانات لازم برای رسیدن سریع تر به نتیجه آن را در اختیار داشته باشند. به منظور ثبت اختراع و ایده نوآورانه خود، به سراغ پایگاه اطلاع رسانی مرکز مالکیت معنوی مراجعه کنید و مراحل ثبت اختراع خود را انجام دهید تا قادر باشید نسبت به مالکیت آن ادعا کنید. لازم به ذکر است که پس از انجام و ثبت ایده، یک گواهی ثبت اختراع به شما داده می شود که قادرید به کمک آن ادعای مالکیت خود را به اثبات برسانید.
4) ارائه نمونه اولیه
ایده های گوناگونی در قالب مفهوم استارت آپ مطرح شده اند که انجام هر کدام از آن ها از یک مسیر متفاوت می گذرد. بعضی از این ایده ها، خدماتی هستند و احتیاجی به تهیه نمونه اولیه ندارند، بعضی دیگر شامل نمونه های آزمایشگاهی هستند که اصلی ترین گام مربوط به همین تهیه نمونه اولیه خواهد بود، لذا در ابتدای امر تعیین کنید که محصول نهایی شما چه چیزی خواهد بود و آیا امکان تولید نمونه اولیه از آن وجود دارد؟ توجه داشته باشید که:
- کارهای خدماتی، احتیاجی به تولید نمونه اولیه ندارند، ولی تحقیقات در آن ها مورد نیاز است؛
- کارهای آزمایشگاهی به تولید نمونه اولیه بستگی دارند و تحقیقات نیز در آن ها مورد نیاز است؛
- ایده های اینترنتی برای تولید نمونه اولیه ساده ترند و باید با سرعت بیشتری صورت پذیرند؛
- تولید نمونه اولیه برای یک محصول خاص سخت تر است و باید از افشای آن ممانعت به عمل آید؛
- تولید نمونه اولیه برای یک محصول بایستی با تحقیق در مورد بازاریابی و نیاز مشتریان همراه باشد؛
بنابراین چنانچه تعیین کرده اید که محصول نهایی شما چگونه است، باید ببینید که عکس العمل افراد جامعه نسبت به نمونه اولیه آن به چه شکل است. پس باید تلاش کنید که چند نمونه اولیه تولید نمایید که کیفیت آن ها برای عموم جامعه قابل قبول باشد.
5) عرضه نمونه به جامعه هدف کوچک و تجزیه و تحلیل رفتار بازار
در مرحله دوم پیشنهاد دادیم که ایده خود را برای افراد نزدیک و خانواده خود مطرح کنید و نظر آنها را هم جویا شوید، ولی در این مرحله با توجه به این که ایده خود را ثبت کرده اید و می توانید ادعای مالکیت داشته باشید، قادرید جامعه هدف خود را بیشتر کنید. چند مورد یا نمونه اولیه را تولید کنید، و آن ها را در اختیار جامعه هدف خود قرار دهید و همزمان با آن، یک فرم نظرسنجی نیز در اختیار آنها بگذارید. از این افراد درخواست کنید تا از محصول مورد نظر استفاده کنند و در مورد شرایط مختلف آن نظرات و پیشنهادات خود را ارائه کنند.
6) ثبت ایده و محصول
در گام های قبلی، ایده خود را ثبت کردید و این شانس را به خود داده اید که در مورد مالکیت آن ادعا داشته باشید، ولی این ادعا نمی تواند شامل محصولات به دست آمده از آن باشد و امکان دارد افرادی از محصولات مشابه با آن یا حتی از قابلیت های بهتر آن استفاده نمایند، بنابراین باید در مراجع قانونی نسبت به ثبت ایده و محصول خود اقدام نمایید و اطمینان یابید که هیچ شخص دیگری از محصولات شما سواستفاده نمی کند.
مقدمات انجام این کار نیز همانند مراحل ثبت اختراع است و قادرید از پایگاه اطلاع رسانی مرکز مالکیت معنوی این کار را انجام دهید تا از مراحل بعدی و از کپی نشدن محصول خود اطمینان حاصل کنید. در نظر داشته باشید که همواره معنی استارت آپ با ریسک همراه است و باید نهایت تلاش خود را به کار بگیرید تا این ریسک ها را کاهش دهید و به صفر برسانید.
7) یافتن سرمایه گذار
در انتها با حائز اهمیت ترین مرحله روبرو می شویم، در واقع یکی از مهم ترین مراحل و شاید بزرگت رین چالش برای راه اندازی استارت آپ، یافتن یک سرمایه گذار برای سرمایه گذاری در استارتاپ است که بتواند ریسک سرمایه گذاری بر روی یک ایده نو را بپذیرد. در بالا به این نکته اشاره داشتیم که استارت آپ ها همیشه با ایده های نو شروع نمی شوند و امکان دارد در بعضی از آن ها ایده های تکراری یا ایده های اجرا شده در دیگر کشورها پیاده سازی شود، لذا شاید یافتن یک سرمایه گذار بعد از مدتی امکان پذیر باشد، ولی نیاز است که نوع سرمایه گذاری آنها نیز به صورت دقیق و شفاف تعیین گردد. به طور کلی سرمایه گذاری در استارتاپ های موفق که از ایده های بروز و مناسبی برخوردارند، یکی از درآمدزا ترین سرمایه گذاری ها در ایران و حتی دنیاست.
انواع سرمایه گذار برای ایده های استارتاپی
در راستای سرمایه گذاری در استارتاپ ، مسائل بسیاری وجود دارد و یک استارت آپ باید بتواند سرمایه گذار مورد نیاز خود را پیدا کند. سرمایه گذاران به صورت کلی در بازار مالی به 5 گروه تقسیم بندی می شوند که در ادامه هر یک را مختصرا توضیح داده ایم :
سرمایه گذاران شخصی
می توان این دسته از سرمایه گذاری را با عنوان سرمایه گذاری خانوادگی و یا سرمایه گذاری فامیلی نیز معرفی کرد. فرض کنید که شما به دنبال راه اندازی استارت آپ خود هستید و تلاش دارید که یک سرمایه گذار مطمئن بیابید، در این شرایط به سراغ آشنایان، دوستان و فامیل رفته و توسط یک سرمایه گذاری مشارکتی، هزینه انجام پروژه را فراهم می کنید. شیوه بازپرداخت این سرمایه گذاری امکان دارد همراه با سود نقدی باشد یا این افراد در نتیجه نهایی پروژه با شما شراکت کنند.
بانک ها
بانک ها به عنوان قدیمی ترین و کلاسیک ترین گروه های سرمایه گذاری در حوزه های گوناگون شناخته شده اند و اغلب شیوه سرمایه گذاری آن ها به شکلی است که به صورت مستقیم در سود و زیان پروژه دخالت نمی کنند. امروزه بانک های بسیاری در ایران فعالیت دارند که سود کارافرینی آن ها متغیر است، ولی کلا برای استفاده از سرمایه این بانک ها، نیاز است که مراحل مختلف پروژه به آن ها ثابت گردد و یا در برخی موارد این امکان وجود دارد که شخص به سپرده گذاری نیز احتیاج داشته باشد.
سرمایه گذاران شراکتی
سرمایه گذاران شراکتی در سود و زیان کسب و کارهای کوچک شراکت می کنند. این افراد در همان ابتدای امر یک قرارداد مالی با شخص کارآفرین تنظیم می کنند و در این قرارداد به آن ها متذکر می شوند که در ازای حمایت مالی و سرمایه گذاری، به صورت کامل یا به صورت درصدی در سود و زیان شرکت شریک خواهند بود.
سرمایه گذاران فرشته
سرمایه گذاران آنجل یا سرمایه گذاران فرشته به افرادی می گویند که سرمایه گذاری آنها بیش از 200 هزار دلار برای هر پروژه است و یا ترجیح می دهند که ارزش خالص آن پروژه تا نزدیک 1 میلیون دلار باشد. این گروه از افراد در صنایع گوناگونی دیده شده اند و اغلب به دنبال پروژه های کارآفرینی درآمدزا هستند، چیزی که معلوم است این است که آن ها قادر نیستند صاحب بیش از 30 درصد سهام یک استارتاپ باشند.
این دسته از سرمایه گذاران استارتاپی ، برای سرمایه گذاری به صورت شخصی و مستقیم اقدام می کنند و اغلب از همه فرایند های مالی شرکت و استارت آپ ها اطلاع دارند و حق امضا هم دارند. چیزی در این مدل سرمایه گذاری مهم است، این است که آن ها عجله ای در بازگشت سرمایه خود ندارند و اغلب یک بازه 3 تا 8 ساله را برای سرمایه گذاری خود در نظر می گیرند که این سرمایه گذاری بلند مدت ، می تواند به تثبیت و جا افتادن استارتآپ و همچنین سودسازی حداکثری آن کمک شایانی نماید.
سرمایه گذاران داوطلبانه
جالب است بدانید که سرمایه گذاران داوطلبانه برای پروژه های سنگین و پروژه هایی که احتیاج به هزینه بالا دارند، بهترین گزینه به حساب می آیند و اغلب قادرند تا حدود 10 میلیون دلار در یک پروژه سرمایه گذاری نمایند که عدد قابل توجه ای است. این افراد برای کسانی که پروژه های آزمایشگاهی را دنبال می کنند و به دستگاه های پیشرفته در جریان فعالیت خود نیاز دارند، گزینه مناسبی اند و به آنها کمک می کنند که مراحل مختلف پروژه را با استفاده از سرمایه مالی و اعتبار اجتماعی سرمایه گذار انجام دهند. شیوه دخالت این سرمایه گذاران در سود و زیان استارت آپ به صورت توافقی صورت می پذیرد و قاعده خاصی ندارد، اما به صورت کلی ترجیح می دهند که درصدی از هزینه پروژه را متقبل شوند.
انواع مدل های سرمایه گذاری در استارتاپ
پیش از این انواع سرمایه گذار را برای شما عزیزان عنوان کردیم و همچنین نشان دادیم که نقش هر کدام از آنها در مفهوم استارت آپ به چه شکل است، ولی تعریف ما از سرمایه گذارها به هر صورتی که باشد، نکته حائز اهمیت اینجاست که این نوع سرمایه گذاری آنها به چه صورت است. برای درک این موضوع، انواع سرمایه گذاری در استارتاپ را در سه گروه تقسیم بندی کرده ایم که به شرح زیر است :
سرمایه گذاری در استارتاپ – سرمایه گذاری شراکتی
در سرمایه گذاری شراکتی، مثل سرمایه گذاری مالکیتی که در ادامه عنوان می کنیم، وظیفه تأمین بودجه پروژه بر عهده سرمایه گذار خواهد بود و در ازای آن درصدی از سهم استارت آپ را به خود اختصاص می دهد. تفاوت این روش با سرمایه گذاری مالکیتی در این است که در روش شراکتی، تنها تا 45 درصد از سهام به سرمایه گذار اختصاص پیدا می کند و مالک اصلی پروژه، همان کارآفرین و گروه راه اندازی استارتاپ می باشند.
سرمایه گذاری در استارتاپ – سرمایه گذاری مالکیتی
سرمایه گذاری مالکیتی یک نوع سرمایه گذاری است که در جریان آن، سرمایه گذار در ازای تخصیص اعتبار به پروژه، مالکیت قسمتی از آن را در اختیار می گیرد. فرض کنید که شما در یک پروژه گاوداری یا کشاورزی سرمایه گذاری کنید و در ازای پولی که در اختیار این گروه قرار می دهید، صاحب بخشی از پروژه می شوید. همین روش در مورد استارتاپ ها نیز قابلیت اجرا را دارد و سرمایه گذار قادر است درصد و یا همه سهم آن را برای خود در نظر بگیرد.
سرمایه گذاری در استارتاپ – سرمایه گذاری اعتبار دهی
این روش از سرمایه گذاری بیشتر شبیه تزریق پول به یک پروژه به عنوان قرض است و در قبال آن تنها سود یا هزینه مربوط به سرمایه گذاری خود را می گیرید. در این روش، سرمایه گذار متعهد می شود تا اعتبار مورد نیاز برای انجام پروژه را لحاظ کند و در انتها و بعد از تولید محصول و ارائه آن به بازار، پول اولیه خود را به همراه سود آن دریافت نماید. اغلب بانک ها و نهادهایی مانند پارک علم و فناوری در این زمینه فعالیت گسترده ای دارند.
استارتاپ های موفق خارجی
اوبر (Uber) : اوبر یکی از موفق ترین استارت آپ های خارجی به حساب می آید که به وسیله یک ایرانی به اسم دارا خسروشاهی مدیریت می شود. سرمایه این شرکت نزدیک به 68 میلیارد دلار برآورد شده است و این استارت آپ در زمینه تاکسی های اینترنتی مشغول به فعالیت است.
پینترست (Pinterest) : پینترست یکی از سرویس های بین المللی اشتراک گذاری تصاویر است که به عنوان یک رقیب اصلی برای تصاویر گوگل شناخته شده است. این شرکت با سرمایه 11 میلیارد دلاری به وسیله بن سیلبرمن مدیریت می شود و هنوز هم در روند رو به رشد خود قرار دارد.
اسپیس‌اکس (SpaceX) : ایلان ماسک، کارآفرین سریالی، بیش از 13 سال پیش، قسمت بزرگی از سرمایه شخصی خود را برای ایجاد شرکت فضایی جدیدی در نظر گرفت، ولی 3 موشک اولش خراب بودند و حدودا 6 سال به طول انجامید تا بالاخره یک موشک توانست به موفقیت مورد نظر خود دست پیدا کند و مشتریان احتمالی و مقامات کهنه کار این صنعت هم نا امیدانه او را ساده لوح خطاب کردند. اسپیس‌اکس به عنوان شرکتی معروف در کل جهان، به دنبال توسعه جایگزین های ساده تر و کم خرج تر است که فراوانی بیشتری نسبت به پرتاب کننده هایی داشته باشند که سالهاست بازارهای جهانی و قسمت فضایی دولت آمریکا را در اختیار دارند.
ایربیانبی (Airbnb) : ایربیانبی یک شرکت آمریکایی فعال در حوزه خدمات مسافرتی است که محل اقامت و تورهای مسافرتی گوناگون را معرفی می کند. این شرکت به وسیله برایان چسکی مدیریت شده و سرمایه آن در حدود 31 میلیارد دلار برآورد شده است. این شرکت نیز مثل شرکت های ایرانی از یک کسب و کار کوچک و استارت آپی فعالیت خود را آغاز کرده است و الان یکی از موفق ترین استارت آپ های دنیا می باشد.
شیائومی (Xiaomi) : شیائومی تنها پس از گذشت 4 سال به بزرگ ترین فروشنده گوشی های هوشمند در چین بدل شد. در دسامبر سال 2014 و بعد از بستن دور تامین مالی جدیدی به مبلغ 1.1 میلیارد دلار، با ارزش 46 میلیارد دلار، ارزشمند ترین استارتاپ دنیا هم شد. راز موفقیت شیائومی، ترکیب گوشی های هوشمند که خودشان هم دادوستد هنگفتی به حساب می آیند با درک درستی از شبکه های اجتماعی بوده است. شرکت شیائومی با فروش بیشتر محصولات خود به صورت آنلاین و بازاریابی دهان به دهان از طریق هوادارانش، هزینه های تولید و بازاریابی را تا حد زیادی پایین نگه داشته است که در میزان سودآوری آن در بلند مدت اثرات بسیاری را می گذارد.
استارتاپ های موفق ایرانی
دیجی کالا : دیجی کالا یک فروشگاه اینترنتی آنلاین در ایران است که به وسیله برادران محمدی راه اندازی شده است. این فروشگاه در زمینه های گوناگون و متنوعی فعالیت دارد و محصولات حوزه های دیجیتال، فناوری، کسب و کار، محصولات خانگی و مواردی دیگر را برای فروش در اختیار کاربران خود قرار داده است. این شرکت یکی از نمونه های موفق استارت آپ ایرانی محسوب می شود که کار خود را از فروش محصولات کوچک و خرده فروشی در حوزه محصولات دیجیتال آغاز کرده و امروزه یکی از موفق ترین و شناخته شده ترین کسب و کارهای اینترنتی در ایران به شمار می رود.
تخفیفان : تخفیفان یکی از استارتاپ های منحصر به فرد و خاص در ایران به حساب می آید که مکانیزم های گوناگونی برای ارائه تخفیف به مشتریان خود تعریف کرده است. این گروه فعالیت خود را در سال 1390 با شعار “ارزان تر لذت ببرید” آغاز کرده است و امروزه در زمینه های گوناگونی به معرفی تخفیف های تعلق گرفته به هر کالا می پردازد. در وب سایت تخفیفان، خدمات مختلف مربوط به حوزه رستوران و کافی شاپ، هنر و تئاتر، تفریحی و ورزشی، آموزش، سلامتی و پزشکی، زیبایی و آرایشی، هتل و سفر و همچنین کالاها و برندها معرفی می شود و تخفیف بعضی از آن ها تا 90 درصد نیز می رسد!
آپارات : آپارات یکی از سرویس های اشتراک گذاری فیلم های ویدیویی در ایران است که به عنوان اولین سرویس فعال در این حوزه خود را معرفی کرد. آغاز به کار آپارات به سال 1389 باز می گردد و به وسیله شرکت فناوران ایده پرداز صبا راه اندازی شده است. درآمد این سرویس به وسیله تبلیغات و فروش برخی محصولات خاص است و امروزه از نظر اقتصادی، یکی از بهترین شرکت های اینترنتی فعال در ایران محسوب می شود. ایده اولیه این شرکت از سایت یوتیوب که نمونه خارجی سایت آپارات است، گرفته شده است.
استارت آپ ویکند (startup weekend) چیست؟
آخرین بحثی که در ارتباط با موضوع سرمایه گذاری در استارتاپ وجود دارد این است که استارتاپ ویکند چیست و در جواب می توان گفت که استارتاپ ویکند که یک گردهمایی به صورت آموزشی و تجربی برای کارآفرینان و افراد ایده پرداز است تا در جریان آن بتوانند ایده های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و آن ها را در معرض قضاوت داوران و مربیان قرار دهند. استارت آپ ویکند از این جهت حائز اهمیت است که تعداد افراد شرکت کننده در آن زیاد است و در کشورهای معتبر جهان اجرا می شود. کشور ما نیز هر ساله این برنامه را اجرا می کند. اجرای استارت آپ ویکند بدین صورت است که افراد شرکت کننده از عصر پنجشنبه در یک محل جمع می شوند و ایده های خودشان را آزادانه مطرح می کنند.
به افرادی که ایده دارند، 60 ثانیه فرصت می دهند تا در مورد ایده خود صحبت کنند و توجه شرکت کنندگان را به آن جلب کنند. پس از مطرح شدن هر کدام از این ایده ها، افراد شرکت کننده به یکی از این تیم ها جذب شده و در کنار یکدیگر زمینه تجاری سازی ایده مورد نظر را فراهم می نمایند. تمامی این مراحل در طی 3 روز صورت می پذیرد و گردهمایی در ساعت 9 شب یکشنبه هفته بعد به اتمام خواهد رسید.
نتیجه گیری و کلام آخر
همان طور که ملاحظه کردید در این مطلب آموزشی رایگان قصد داشیتم تا درباره ابعاد مختلف سرمایه گذاری در استارتاپ بپردازیم و لازم بود تا در خصوص این که استارت آپ چیست و انواع آن و مراحل راه اندازی استارت آپ کدام است و انواع سرمایه گذاری و سرمایه پذیری در آن صحبت کنیم. همچنین سعی کردیم تا 5 مورد از بهترین استارتاپ های ایرانی و 5 مورد از بهترین استارتاپ های خارجی را برای شما عزیزان نام ببریم و نحوه شکل گیری هر یک را توضیح دهیم تا دید مناسبی در این خصوص پیدا کنید.
حال که فهمیدیم استارت آپ چیست و روند شکل گیری استارتاپ از ایده پردازی تا تجاری سازی را یاد گرفتیم، می توانیم با توجه به ایده های بروز و تازه ای که در ذهنمون داریم، به راه اندازی استارت آپ شخصی خودمون فکر کنیم. اگر قصد سرمایه گذاری در شرکت نوپا یا همان استارتاپ های جدید ایرانی را دارید، حتما به این موضوع توجه داشته باشید که ایده آن استارتاپ تا چه اندازه می تواند مورد استقبال مردم قرار گیرد و در چه بازه زمانی و با چه رقبایی باید رقابت کند و شانس زنده ماندن دارد یا خیر، در غیر این صورت سرمایه گذاری در استارتاپ های نامناسب، می تواند به از دست رفتن سرمایه شما منتهی شود.
در انتها امیدوارم که از این مطلب آموزشی جامع با عنوان سرمایه گذاری در استارتاپ نهایت استفاده رو برده باشید. هر گونه سوال و یا ابهامی در خصوص با استارت آپ های مختلف داشتید، از طریق بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها با ما در ارتباط باشید.
